Op 6 februari 1998 heeft Buro Sant en Co het Definitief Ontwerp voor Park Frankendael gemaakt.



Klik hier voor de pdf versie van het Definitief Ontwerp van Buro Sant en Co

Groen eiland in de meer

Inleding

Het definitief ontwerp voor park Frankendaal is gemaakt door Buro Sant en Co, in opdracht van het Stadsdeel Watergraafsmeer. Het is het resultaat van een ontwerpproces waarbij overleg heeft plaatsgevonden met de belanghebbenden, de Vriendenvereniging en de Stichting. Bovendien is het plan tussentijds getoetst door het Dagelijks Bestuur en de Commissie van Advies Wonen en Werken van het Stadsdeel Watergraafsmeer.

Park Frankendaal wordt een groen eiland omgeven door prachtige water­ partijen. Elegante voetgangersbruggen over het water versterken het eilandgevoeL Het park wordt een podium voor de Watergraafsmeer. Een podium voor cultuur en natuur; voor stijltuinen en ecologie, voor buxus­ hagen en gierzwaluwen, voor opera-uitvoeringen en natuureducatie. Onder­ tussen is het park natuurlijk ook bedoeld voor ontspanning en recreatie.. Er is ruimte voor zowel gewone als bijzondere activiteiten. Je kunt er wande­len, spelen en in de zon zitten, maar er is ook gelegenheid voor een inci­denteel popconcert of een geraniummarkt. Het park is zo openbaar mogelijk. Niet-openbare functies worden geweerd. Wel zijn de volkstuinenvereniging Klein Dantzig en de schoolwerktuinen in het park geïntegreerd. De verschillende groensferen van park Frankendaal krijgen samenhang door de introductie van de royale waterlijst, de monumentale lindenlaan en het groen carré.

Drie Parksferen

De Stijltuinen
Aan de Middenweg liggen de stijltuinen die allen gekenmerkt worden door kleinschaligheid en intimiteit. Huis Frankendaal wordt opnieuw het vlaggenschip van het park. Voor het huis wordt een publieksgerichte functie gezocht. De barokke tuin bij het huis wordt alvast in ere hersteld. In de as van de tuin komt een bruggetje, waardoor de barokke tuin wordt verbonden met de heemtuin. In de heemtuin wordt de padenloop enigszins aangepast, zodat er een betere routing ontstaat.

De Springertuin wordt gerenoveerd in de traditie van de Engelse landschaps­ stijl. De oude hulsthaag van de voormalige stadskwekerij wordt verwijderd. Aanpassing van de waterloop, aanvullende beplanting en incidentele snoei versterken de oorspronkelijke besloten en romantische sfeer.
In en rondom de oude kassen van de voormalige stadskwekerij komt een restaurant met een ecologische eettuin: groenteteelt in de kas, een terras in de zon, een kruidentuin en een boomgaard.

De Parkweide
Door de landschappelijke maat van de parkweide heb je het gevoel dat je in Park Frankendaal echt buiten bent. Dit is het meest actieve parkdeeL Op dit podium kan van alles gebeuren. Het middendeel van de parkweide wordt zeer goed gedraineerd en regelmatig gemaaid, zodat het optimaal geschikt is voor sport en spel.
Het grootste deel van de parkweide wordt extensief beheerd, zodat ook wilde bloemen een kans krijgen. Rondom de slingerlaan worden veel nieuwe bomen geplant. Voor de kleintjes wordt, rondom de schoorsteen van het voormalige tuincentrum, een speelplaats ingericht, omzoomd door een haag. Om de ruimtelijke kwaliteit van de parkweide te optimaliseren, is het bebouwde oppervlak geminimaliseerd. In het park is voor de scoutingclubs slechts plaats voor één gezamenlijk gebouw.

De werktuinen
De bestaande volkstuinenvereniging Klein Dantzig en de schooltuinen worden in dit plan volwaardige parkonderdelen.
De prachtige tuintjes worden voor de parkbezoeker zichtbaar gemaakt. De aanwezige padenstructuur in de werktuinen wordt onderdeel van de openbare park­ structuur, zodat de stijltuinen, de parkweide en de werktuinen een eenheid vormen.

De Parkstructuur

Waterlijst
Park Frankendaal wordt omkaderd door bomenlanen en een waterlijst. De bestaande waterlijst wordt plaatselijk verbreed, zodat royale waterpartijen ontstaan, de brede waterpartij langs de Middenweg wordt een waterlelievijver. Grote groepen moerascypressen worden aangeplant in de waterpartij langs de Kamerlingh Onneslaan. Langs de Hugo de Vrieslaan tenslotte, komt een brede rietkraag; de rietvijver. Zo wordt het park een echt eiland in de Watergraafsmeer

Entrees
Park Frankendaal krijgt beeldbepalende entrees. De ophaalbruggen voor voetgangers en de bijzondere poorten zijn de visitekaartjes van het park. Het park kan ’s avonds in zijn geheel worden afgesloten, het parkdeel met werktuinen is ook apart afsluitbaar. De drie entreebruggen voor voet­ gangers hebben hetzelfde basisontwerp, máar ze verschillen in lengte. De bruggen zijn rank en eigentijds vormgegeven met duurzame materialen, zoals staal en hout en ze kunnen worden voorzien van zitranden. Ze kunnen op een handige én mooie manier worden afgesloten. De bruggen zijn voldoende hoog om er ’s winters onderdoor te schaatsen.

De lijnen
De hoofdroutes van het park bestaan uit twee kruisende lanen: de lindenlaan en de slingerlaan. De lindenlaan dient als hoofdontsluiting en verbindt alle parkdelen. Ook verkeer voor onderhoud en bevoorrading kan van deze route gebruik maken. De slingerlaan loopt door het actieve hart van het park en vormt tevens een aardige route van de Don Bosco-buurt naar de Jeruzalembuurt.
Er komt een eenvoudig stelsel van rechte paden, waardoor het mogelijk wordt om een ‘rondje Frankendael’ te wandelen. Informele ‘hazepaadjes’ vormen een groot contrast met de hoofdstructuur. Wandelend over deze paadjes ontdek je de verborgen kwaliteiten van Frankendael.

Het Carré
De vierkante parkweide wordt het hart van het park. Het groene carré overstijgt de kleinschaligheid van de tuinen en maakt van het park werkelijk een eenheid.

Ecologie

Natuur
Frankendaal wordt een groen stadspark. In het gehele park is ruimte voor natuur, maar ook voor mensen. Geen plein, geen natuurgebied, maar een park met cultuur en natuur.
De grootste kansen voor de ontwikkeling van ecologie biedt de waterlijst. Alle binnenoevers van het park krijgen een strak talud met ecologische oevers, zoals de bestaande oever tegenover de Middenweg. In de water­ partijen kan natte natuur zich ontwikkelen. De vegetatie in de verschillende vijvers biedt een rijke variatie aan biotopen. In de rietvijver kan een onder­ watertuin worden ontwikkeld en een amfibieënpoel.
Ook in de droge delen van het park wordt ruimte geboden aan natuuront­wikkeling.
De heemtuin is en blijft de ‘eco-kathedraal’ van Park Frankendael. De ruïne in de Springertuin kan geschikt worden gemaakt voor gierzwaluwen en vleermuizen. Het beheer van het ruige grasland van de parkweide is exten­ sief, waardoor wilde bloemen hier een kans krijgen. In het hele park wordt veel nieuw groen aangeplant, zodat het hele park een eldorado wordt voor vlinders, vogels, bijen en kleine zoogdieren.

Natuureducatie
Het hele park kan een belangrijke natuur-educatieve functie krijgen. De schoolwerktuinen zijn al gericht op natuur-educatie. De intensief beheerde heemtuin heeft een grote educatieve waarde door de variëteit aan biotopen. Straks zal de ecologische eettuin het milieu-educatie­ ve thema versterken. In het hele park kunnen de bomen worden voorzien van naambordjes. In de rietvijver kan een natuurobservatiepost komen, op palen in het water, verscholen in het riet. Een milieu-educatief centrum zou in de toekomst goed passen in de thematiek van het park.

Beheer

Onderhoud
Kenmerkend voor Frankendaal is het ecologische karakter. De oevers, het grootste gedeelte van de vierkante parkweide, de heemtuin, de rietvijver, de eilandjes, de gastronomische tuin worden op ecologische basis beheerd. De toekomstige restauranthouder beheert de ecologische eettuin. De barokke tuin wordt voorlopig beheerd door het Stadsdeel. Het beheer van de heemtuin kan in principe worden voortgezet: een heemtuinman in combinatie met vrijwilligers. De ronde speelweide, de speeltuin, de stijltui­ nen en de Springertuin vragen een intensief beheer. Voor het gehele park dient een beheersplan te worden opgesteld.

Gebruik
Het park is in principe een wandel- en recreatiegebied, bedoeld voor voetgangers. De hoofdpaden worden uitgevoerd in een hoogwaardige parkverharding, ook goed begaanbaar voor rolstoelgebruikers. De hazen­ paadjes worden uitgemaaid in het hoge gras, de overige paden worden uitgevoerd in halfverharding.
Op de twee laantjes mag gefietst en gerolschaatst worden. Het park is toegankelijk voor nooddiensten en onderhoudsverkeer via de lindenlaan.
In de parkweide kan gewandeld worden over de hazenpaadjes en in het kort gemaaide deel kan gespeeld en gesport worden.
Honden worden niet toegestaan in het park. Daartoe worden alle entrees voorzien van hondenroosters. Honden kunnen wel worden uitgelaten rondom het park.

Sociale veiligheid
Een belangrijk thema is sociale veiligheid. De hoofd­ structuur van het park is helder en open. Behalve door de beheerder van de parkonderdelen dient er toezicht en controle te worden uitgeoefend door politie c.q. stadswacht, zoals dat ook in andere stadsparken gebruikelijk is. De parkentrees en de bruggen naar de werktuinen kunnen ’s nachts worden gesloten. De poorten en bruggen worden indien nodig voorzien van een intercom-systeem, waardoor de gebouwen ’s avonds bereikbaar zijn.



Fasering

Nu het  definitief  ontwerp  voor Park Frankendaal gereed is, is er tijd  nodig voor  de politieke  besluitvorming.   Direkt  daarop aansluitend  moet  gestart worden met de detaillering van de verschillende parkonderdelen, zoals de bruggen,  de  speeltuin,  de  eettuin,  de  Springertuin  en  de  barokke  tuin. Voorts moet er gestart worden met de uitvoeringsvoorbereiding. Om pragmatische en financiële redenen is de aanleg van het park verdeeld over drie fasen.
In  de  eerste  fase  wordt   de  waterlijst   gegraven  en  ingeplant,  het  carré opgehoogd  en ingezaaid, de lindenlaan doorgetrokken  (incl. de twee  brug­ gen), de bomen  van de slingerlaan aangeplant, de paden voorzien van een eenvoudige  tijdelijke  halfverharding,  de entreebrug over  de waterlelievijver gemaakt en de gastronomische tuin aangelegd. In de tweede fase wordt de barokke tuin aangelegd, de  paadjes in  de heemtuin aangepast, de Springertuin gerenoveerd, de hoofdpaden voorzien van een definitieve hoogwaardige parkverharding, de speeltuin aangelegd en de bruggen over de rietvijver en de cypressenvijver gerealiseerd. In de derde fase wordt het gebied rond de scouting in orde gebracht.
Met  de eerste  fase zou in  principe  eind 1998  kunnen  worden  begonnen, met de tweede  fase rond de eeuwwisseling.  Voor de aanleg van de derde fase  moeten  afspraken  worden  gemaakt  met  de huidige  gebruikers.  Het streven  is  dit  parkdeel in  de eerste  jaren van de  volgende eeuw  aan te leggen.

Edwin Santhagens